Σημείωμα
Και στις τρεις ζωγραφικές ενότητες τις οποίες μας παρουσιάζει ο Τάκης Βαρελάς, πραγματεύεται με συνέπεια το «σύγχρονο», αυτό που ο σημερινός κοινωνικός , λαϊκός ιστός, βιώνει στην καθημερινότητα, αγωνιά και αγωνίζεται.
Μου έρχεται στο νου η δεδηλωμένη πρόθεση του G. Courbet: «…θέλω να αποτυπώσω τα ήθη, τις αντιλήψεις, τα τεκταινόμενα της εποχής μου, με τον τρόπο που εγώ βλέπω και αντιλαμβάνομαι τα πράγματα, να κάνω ζωντανή τέχνη και αυτός είναι ο μοναδικός μου στόχος».
Σε αντίθεση με την επικρατούσα σύγχρονη κουλτούρα του «φαίνεστε» και την επιταχυνόμενη «κενο-τομία» και «ευτέλεια» ιδεών και υλικών, ακούω – νοιώθω τον Τάκη να έρχεται και εικαστικά να μου καταθέτει: «θέλω να αποτυπώσω αυτό το μαρτύριο, αυτή την κοινωνική δοκιμασία, το βάσανο…» (Αστικά τοπία, Πέραμα), διατηρώντας άθικτες τις παραστάσεις της αγροτικής γης και των ανθρώπων της, που στις δύσκολες στιγμές έδωσαν και θα δώσουν λύσεις στο πρόβλημα των προβλημάτων, «το διατροφικό». (Μάζεμα της ελιάς).
Μου είναι ξεκάθαρη η απόρριψη του «μεταπρατισμού» και των σύγχρονων παραγώγων αυτής της έννοιας στο συνολικό έργο του Βαρελά. Ο πρωτογενής τομέας, η ζωτικότητα του «πολίτη» του μόχθου ξεδιπλώνονται στη ζωγραφική του εικόνα αντιδρώντας στη βαρβαρότητα της «μεταμοντέρνας κατάστασης».
Χωρίς ιδιαίτερους ρεαλιστικούς φορμαλισμούς, οι συνθέσεις του αποδίδουν τονικές και πλαστικές αξίες, άλλοτε με την κυβιστική δυναμική της γραφής του και άλλοτε με τη χρωματική του ρεαλιστική αντικειμενικότητα.
Η σύγχρονη βιομηχανική κουλτούρα, την οποία ο Τ. Βαρελάς εξ επαγγέλματος γνωρίζει, δεν έχει επιφέρει μετάλλαξη στον άνθρωπο και δημιουργό Βαρελά. Τις αρχές του ανθρωπισμού μας τις υπενθυμίζει εικαστικά ακόμη και με το αίσθημα του «φόβου», παίρνοντας θέση απέναντι στις διαδικασίες απανθρωποποίησης της εποχής μας.
20 Ιούνη 2014
Χρίστος Σκαλκώτος / Γλύπτης
Καθηγητής εργαστηρίων γλυπτικής, στη σχολή θεωρικών σπουδών των Πλαστικών Τεχνών, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Σημείωμα του ποιητή Γιώργου Δ. Μπίμη στο μονόγραμμα της "Μετ΄άλλων ανθρώπων έργο"
Αγαπητέ φίλε των παιδικών μου χρόνων Τάκη Βαρελά,… αξίωσέ με την υπέροχη ψυχή σου να είμαι αδερφός και σύντροφος στα μεγάλα ταξίδια του νου και της ψυχής…
Μαζί γεννηθήκαμε πριν από χιλιάδες χρόνια πάνω στη μάνα γη,… μαζί ονειρευτήκαμε κάτω απ’ τον ίδιο γκρίζο ουρανό,... μαζί βιώσαμε την πανάρχαια αγωνία των ανθρώπων,… μαζί αποφασίσαμε ν’ αντιμετωπίσουμε τα αιώνια ΄΄γιατί΄΄ που τυραννάνε μόνιμα την ψυχή και τη συνείδηση των ανθρώπων…
Εμείς οι μικροί, οι ασήμαντοι κι αναμάρτητοι, αποφασίσαμε ν’ απλώσουμε τη ψυχή μας στο φως,… να δείξουμε έμπρακτα στον κόσμο πως γίνεται μεγάλο το μικρό κι ασήμαντο,… πως μ’ ένα γρανίτη μπορεί ο άνθρωπος να χαράξει τη μοίρα του στο χώμα…
…θύμισες φλογερές,… μνήμες,… στιγμές αγιοσύνης σ’ ένα ξεκίνημα μιας ζωής δύσκολης αλλά συγχρόνως όμορφης και πάναγνης … Στο ίδιο χώμα, στην ίδια γη,… με τα ίδια λιόδεντρα, με τ’ αμπέλια και τα στάχυα… Παραστάσεις που σημάδεψαν την παιδική μας ψυχή,… τη χωματένια και γήινη νιότη μας,… το πρώτο ξάφνιασμα της ζωής μας…
Κι ύστερα αποχαιρετήσαμε για πάντα τούτη τη γη για να συνεχίσουμε τη ζωή μας στις άδενδρες εκτάσεις της σκιάς, στις άγονες κι απρόσωπες πολιτείες…. Δεθήκαμε με μια άχαρη ζωή, όπου δεν μπορείς ν’ ακούσεις τον κούκο και τ’ αηδόνι, μήτε το κελάρυσμα του ρυακιού που τρέχει στον κατήφορο, μήτε να δεις ένα κυκλάμινο ή μια παπαρούνα που μπουμπουκιάζει στην άνοιξη…
Ένας κόσμος στεγνός, αποξηραμένος,… μια ερημιά ζωής που τη συνηθίσαμε και την είπαμε ζωή…
Κι η επιστήμη κι η τεχνολογία που πραγματώνει κάθε ανθρώπινη φαντασίωση δεν υπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες του… Η ύλη σχηματοποιείται και παίρνει μορφή για να υπηρετήσει τη ματαιοδοξία της κάστας των ολίγων και των εκλεκτών… Τα μέταλλα γίνονται γέφυρες για να ενώσουν τη γη με τον ουρανό,… και πάντα ο ίδιος άγιος αγώνας του εργάτη να δαμάσει την ύλη,… για ν’ ανοίξει με το αίμα της καρδιάς του διάπλατα τις μεγάλες λεωφόρους του μέλλοντος… Για τους άλλους!...
Βία, μίσος, άδικο,… η ζωή μας μια απέραντη σιωπή!… Ένα δεδομένο που δε μπορούμε να το παραβλέψουμε ή να μην το λογαριάσουμε… Γιατί αυτό αποτελεί την πρώτιστη αλήθεια που πρέπει να υιοθετήσουμε και να συνειδητοποιήσουμε αν θέλουμε να υπάρξει ελπίδα για το σήμερα και για το αύριο του κόσμου…
Πορεία παράλληλη…. Τριάντα χρόνια μετά οι δρόμοι μας έσμιξαν ξανά. Βρεθήκαμε να πορευόμαστε στον ίδιο ωραίο δρόμο του αγώνα για την αλήθεια της ζωής… Καθήκον μας παντοτινό είναι να καλούμε πάλι και πάλι τις ανθρώπινες συνειδήσεις να κοινωνήσουν στη φωτιά που καίει τη ψυχή μας,… να μεταλάβουν στο μοναδικό πράγμα της οικουμένης που φλέγεται και βουίζει…
Θα πορευτούμε ως το τέλος μαζί κάτω απ’ τη βαθιά σκιά των δέντρων του μέλλοντος… Θα σηκώσουμε για μια ακόμα φορά ψηλά το φλάμπουρο της δικής μας αλήθειας, της δικής μας ελπίδας που μπορεί ν’ ανθίσει σ’ όλες τις καρδιές… Κι αν οι δρόμοι μας γίνουν ξανά παράλληλοι ίσως ξανασμίξουμε μέσα στους αιώνες για να χτίσουμε κι άλλο κάστρο στον ουρανό…
Νυν και αεί,…
Ο άνθρωπος και η αδάμαστη ψυχή του,…
Νυν και αεί,…
Ο άνθρωπος και η αθάνατη ελπίδα του,…
Νυν και αεί,…
Ο άνθρωπος και η αλήθεια της ζωής….
… ας μιλήσει επιτέλους η άλλη φωνή,…
ας συντριβεί ο κύκλος της σιωπής,…
ας ειρηνεύσει η πλάση του θεού…
Σαν λευκό, ερωτικό πανί να υψωθεί
στο πέλαγο το τραγούδι σου!
Το ξέρω, αν δε σ’ αγαπήσω πιο βαθιά
δε θα σωθώ…
Πώς να ξεχάσω τα έμπιστα χέρια σου
που σκορπούν το φως που αναγεννά τον κόσμο!...
Άνεμος άθικτος φυσά… Κι εσύ αίνιγμα βαθύ
και σκοτεινό π’ ακυρώνει κάθε αβεβαιότητα…
Γεύση μοναξιάς στο χώμα των αιώνων!...
Αμαρτία είναι να υπάρχεις αλλού
και να μη ζεις δίπλα σ’ αυτό που κάνει
τα πράγματα να υπάρχουν!...
ΓΙΩΡΓΟΣ Δ. ΜΠΙΜΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ - ΠΟΙΗΤΗΣ